سازند معروف ایران كه از نظر نفتی دارای اهمیت هستند می پردازیم.
سازند‌های مختلف بسته به ویژگی‌های خاص خود می‌توانند نقش سنگ منشأ (source rock) برای تولید یا سنگ مخزن (reservoir rock) برای نگهداری یا پوش سنگ (cap rock) برای ایجاد سد در برابر حركت نفت را بپذیرند.
درابتدا تعریفی از مفهوم سازند و سن های زمین شناسی گفته می‌شود و سپس به معرفی سازندها می‌پردازیم.

سازند

 


به مجموعه‌ی رسوبات سنگ شده‌ای گفته می شود كه برخی از ویژگی‌های آن‌ها مانند سن، نوع فسیل، جنس، پیوستگی(قطع شدگی در آن دیده نشود و گسلی آن را قطع نكرده باشد)، ضخامت، رنگ و .... تا حدودی مشترك است. در این میان سن و نوع فسیل سازند از اهمیت بیشتری برخوردار است. ممكن است برخی از این ویژگی‌ها در یك سازند مشترك نباشد. به طور مثال سازند آسماری در میدان اهواز و مارون دارای ضخامت‌های متفاوتی است. اما به دلیل آن كه سایر ویژگی‌های سازند همچنان در میدان‌های مختلف یكسان است، آن را یك سازند واحد می‌شناسند.

 

یك سازند ممكن است از یك یا چند لایه‌ی رسوبی تشكیل شده باشد. البته لایه‌های یك سازند كاملاً به هم پیوسته هستند.

 

برون زد(out crops):

 


بخشی از سازند كه به سطح زمین رسیده و بدون حفاری امكان دسترسی مستقیم به آن وجود دارد.

 

نمونه گیری یا مقطع گیری(type section):

 


بهترین محلی كه می‌توان برون زد یك سازند را مورد مطالعه قرار داد، به طوری كه نمونه‌ بدست آمده تقریباً می‌تواند تمامی خصوصیات آن سازند را نشان دهد.

 

مخزن:

 


به بخش‌هایی از یك سازند كه دارای نفت یا گاز باشد و تغییرات فشار قابل توجهی نداشته باشند، مخزن نفت یا گاز گفته می‌شود. بنابراین ممكن است یك سازند دارای چندین مخزن باشد.

 

سیستم نفتی:

 


به مجموعه‌ی سنگ‌ منشأ، سنگ مخزن و پوش‌سنگ یك سیستم نفتی می‌گویند.

 

میدان:

 


به مجموعه‌ی یك یا چند مخزن نفت كه دارای ساختار (ساختار تله نفتی) مشابهی باشند، یك میدان نفتی می‌گویند.

 

 

 

 

 

حوضه:

 


به مجموعه‌ی یك یا چند میدان نفتی كه خصوصیات چینه شناسی یكسانی داشته باشند، حوضه نفتی می‌گویند. هر حوضه شامل چند سیستم نفتی است.

 

 

 

 

 

سن‌های زمین‌شناسی

 


سن‌های زمین‌شناسی شامل 5 دوره است كه به ترتیب از قدیم به جوان عبارتند از:

 

 1) پری كابرین : بیش از 560 میلیون سال پیش

 

(2 پالئوزوئیك : 245-560 میلیون سال پیش
(3 مزوزوئیك : 65-245 میلیون سال پیش
(4 سنوزوئیك كه شامل 2 دوره است:
(4 -1 ترشیاری: 2-65 میلیون سال پیش
4 -2 )كواترنری: از 2 میلیون سال پیش تا كنون